Istorija političkih stranaka i struja u Srbiji je jedna od retkih sveobuhvatnih knjiga o razvoju prvih političkih oponenata u prvoj polovini 19. veka, pa do formiranja prvih partija u Srbiji. Međutim, ova knjiga predstavlja i jednu sveobuhvatnu istoriju Srba od nastanka prve države na teritoriji Raške pa sve do početka 20. veka, pri čemu je poseban akcenat na periodu buđenja nacionalne svesti kod Srba, iliti Srpskoj revoluciji, kako ga je Leopold Ranke nazvao.
Na samom početku Istorije političkih stranaka i struja u Srbiji Jaša Prodanović nas ukratko uvodi u istoriju nastanka i razvoja Srbije, pokazujući time da je politika jedne zemlje neraskidivo povezana sa njenom istorijom i temeljima na kojima je nastala i razvijala se – što je ukratko smestio sve u uvodno poglavlje knjige. To je period od nastanka prve države Stefana Nemanje i njegovih potomaka, njenog monarhijskog razvoja od županije, preko kraljevine, pa do carstva (za vreme Dušana Silnog), pa sve do samog pada i zarobljavanja od strane Turaka u 14. veku.
Najveći deo Istorije političkih stranaka i struja u Srbiji Jaša Prodanović je posvetio upravo periodu koji počinje buđenjem nacionalne svesti kod Srba, odnosno početku 19. veka. Od Seče knezova, Karađorđevog podizanja Srba na ustanak, a zatim i podizanje Drugog srpskog ustanka, pod vođstvom Miloša Obrenovića, počinje vekovno smenjivanje dveju dinastija – Karađorđevića i Obrenovića. Na taj način formiraju se i dve političke struje u Srbiji – „obrenovićevciˮ i „karađorđevićevciˮ, koje će biti dominantne tokom čitavog 19. veka. Međutim, upravo te dve struje predstavljaju korene nastanka prvih političkih partija u Srbiji i glavnu temu Prodanovićeve Istorije političkih stranaka i struja u Srbiji.
Veliki protivnik monarhističkog uređenja i, s druge strane, veliki borac za stvaranje modernog tipa države koja bi imala republikansko uređenje i u kojoj ne bi vladala autokratija već demokratija, Jaša Prodanović nas u svojoj Istoriji političkih stranaka i struja u Srbiji uvodi u formiranje novih političkih struja, koje su nastale nakon konačnog oslobođenja Srbije od Turske na Berlinskom kongresu, 1878. godine. To su liberalna, konzervativna i radikalna, iz kojih će se već 1881. godine formirati tri vodeće političke stranke – Liberalna, Napredna i Radikalna stranka. Njihov nastanak samim tim povezan je i sa prelaskom na parlamentarno uređenje zemlje, na kome su sve tri insistirale, a samim tim i do ostvarenja Prodanovićeve višedecenijske težnje i borbe za slabljenje monarhizma i razvoj demokratije.
No, bez obzira na svoje lične težnje i stavove, Jaša Prodanović ostaje dosledno objektivan kroz čitavu svoju Istoriju političkih stranaka i struja u Srbiji i time joj daje još veći značaj.
Podsećamo da su u okviru edicije Otrgnuto od zaborava reizdati i drugi zanimljivi istorijski i politički spisi, kao što su: Andra Gavrilović (Despotova vlastela, Crte iz oslobođenja Srbije, Slovenska putovanja, Prve žrtve, Bitka kod Velbužda), Svetozar Marković (Izabrani spisi, Srbija na Istoku), Jaša Tomić (Rat na Kosovu i Staroj Srbiji), Dragutin Ilić (Zaječarska buna), Branislav Nušić (Devetsto petnaesta: Tragedija jednog naroda) i mnogi drugi. Svi naslovi dostupni su na sajtu Portalibrisa i moguća je onlajn kupovina knjiga.
Sva dela Jaše Prodanovića možete pogledati OVDE, a Istoriji političkih stranaka i struja u Srbiji OVDE.