Zbirka pripovedaka Pod zakonom ubraja se među dve najznačajnije zbirke Grigorija Božovića, istaknutog međuratnog pisca i profesora prizrenske Bogoslovije. Kroz različite karaktere, pisac nam predstavlja društveni milje Srbije iz perioda turske vladavine.
Poseban opus zbirke pripovedaka Pod zakonom čine upravo one čiji su dominantni likovi poturice. Među njima se posebno izdvaja Stana Popova, koju bi možda bolje bilo nazvati Naza Galjanaova. Glavni lik je upravo Naza ili, kako se pre pedeset godina zvala, Stana, koja povremeno vaskrsava i budi se u njoj mimo njene volje i ogromne želje da izbriše svoje hrišćansko poreklo pa još i iz svešteničke porodice. Naprotiv, Naza je „turske vere” i „turska kći”. Međutim, baš kao što i Veljko Petrović u svojim Pripovetkama govori o bunjevačkoj nemogućnosti da pobegnu od svojih korena i svog porekla, tako Naza kod Grigorija Božovića ostaje, bez obzira na svoje odupiranje i poricanje, Srpkinja iz pravoslavne svešteničke porodice.
Pripovetkama zbirke Pod zakonom možemo pridružiti pripovetku Prvi snop ječmena. Momak hrišćanske vere zaljubljuje se u Turkinju i rešava se da sve ostavi i krene sa njom među njenu veru i ljude. No, velika je razlika u među običajima ovih dveju kultura, teško je prihvatiti nešto što se drastično razlikuje od onoga što je ukorenjeno u patrijarhalnoj zajednici srpskog seljaka, što biva najveća prepreka junaku Grigorija Božovića i dovodi ga u situaciju da bira između dva, prema Frojdu, neraskidiva dela ljudske ličnosti – razuma i osećanja.
Grigorije Božović, kao što smo već istakli, u svojoj zbirci Pod zakonom pripoveda o tradicionalnim srpskim porodicama i odnosima među njenim članovima. Među tim pripovetkama posebno se izdvajaju dve: Najteži uzmah i Majčin odvojac. Ono što ih povezuje jeste odnos prema mladoj udovici, nakon muževljeve iznenadne smrti. Mlada Vučica (Najteži uzmah), snaha Stanislava Kosibare, kao udovica ostaje trudna, što postaje glavni problem u njihovoj kući – gde je čast i ugled na prvom mestu. S druge strane, udovica najmlađeg od petorice braće Vlaškovića pri deobi ostaje nezbrinuta, usled odbojnosti svojih jetrva da je prime upravo zbog svoje udovičke obeleženosti. U prvom slučaju svekar a u drugom svekrva svojim porodičnim autoritetom staju u zaštitu svoje snahe, pokazujući time da su ljudskost i porodica iznad svega.
Istaknuti pisac i pripovedač svoju zbirku pripovedaka Pod zakonom tematski kontrira trenutnim istorijskim okolnostima, periodu Drugog svetskog rata, koji se tada uveliko vodio u svetu, ali koji je ubrzo nakon toga nastupio na našim prostorima. Na taj način Grigorije Božović se pridružuje krugu književnika poput Ive Andrića, pišući o periodu turske vladavine i tadašnjoj situaciji na Balkanu kroz život običnih ljudi – Srba, Turaka i, posebno, poturica.
Podsećamo da su u okviru edicije Otrgnuto od zaborava reizdate druge manje poznate zbirke pripovedaka srpskih pisaca kao što su: Draginja Draga Gavrilović (Iz učiteljičkog života i druge pripovetke), Simo Matavulj (Iz raznijeh krajeva, Iz beogradskog života, Đukan Skakavac i druge pripovetke), Branislav Nušić (Pripovetke jednog kaplara, Pripovetke II), Dušan Radić (Živi nakovanj, Tri kilometra na sat), Bora Stanković (Stojanke bela Vranjanke i druge pripovetke, Stari dani) i mnoge druge, a moguća je i onlajn kupovina knjiga.
Sva dela Grigorija Božovića možete videti OVDE.