Antologija dubrovačke lirike predstavlja vrednu zbirku najlepše poezije dubrovačkih pesnika. I Milan Rešetar, autor ove antologijske zbirke, kaže da je ona „izbor samo najvažnijega što ima”.
S obzirom na to da je svoj život Rešetar posvetio Dubrovniku, naučnim, kulturnim i društvenim dešavanjima u ovom danas i te kako popularnom kulturnom i turističkom gradu, ne čudi što je sakupio pesme dubrovačkih pesnika.
Oduvek je bio Dubrovnik centar u kome se razvijala književnost, umetnost i jezik, te su se u njemu rodili značajni pesnici, pisci, filolozi i naučnici: Ivan Gundulić, Džore Držić, Marin Držić, Dominiko Zlatarić, Ignjat Đurđević, Ruđer Bošković, te pored njih i mnogih drugih, i sam Milan Rešetar. Doduše, u početku je obrazovanje bilo na nižem stepenu, i osim sveštenstva i pisara, drugi ljudi skoro da nisu znali da čitaju i pišu. Jedan od prvih koji je narodni jezik uveo u književnost bio je Marko Marulić, da bi mu se ubrzo pridružili Šiško Menčetić i Džore Držić.
U Antologiji dubrovačke lirike nalaze se i pesme upravo ove dvojice pesnika – Šiška Menčetića i Džora Držića – koji su bili prijatelji, i obojica su išla putem italijanske poezije, odnosno ugledajući se na ljubavnu poeziju Frančeska Petrarke. Međutim, kao istoričar književnosti, Milan Rešetar je primetio da Menčetićeve i Držićeve pesme daleko zaostaju za italijanskom pesničkom školom, pa čak kaže: „Sve njihove pjesme (a ima ih nekoliko stotina) mogu se svesti na nekolike motive, koji se jednako ponavljaju te dozlaboga dosađuju čitaocu, jer uz prazninu misli usporedo ide nespretnost forme.” Rešetar je u ovu antologiju svrstao tri Menčetićeve pesme (dve su ljubavne: Od tebe daleko još se više mučim i Blažena ti i sva tvoja ljepota, i jedna koja pripada „pobožnim i moralnim”: O Isusu), i šest pesama Džora Držića (pet ljubavnih: Zaludnje muke, Djevojčin vijenac, Djevojka i slavuji, Djevojka se sa suncem bori, Na lovu i jedna „šaljiva i ujedljiva”: O dinaru).
Neki od drugih liričara koji sa svojim pesmama zauzimaju mesto u Antologiji dubrovačke lirike su Dinko Zlatarić, Dinko Ranjina, Mavro Vetranović, Ignjat Đorđić, Nikola Nalješković i Andrija Čubranović.
Sve pesme iz ove zbirke Milan Rešetar je podelio u tri celine: Pjesme ljubavne, Pjesme šaljive i ujedljive i treća celina zove se Pjesme pobožne i moralne. Kao što smo već naveli na slučaju razvrstavanja pesama Menčetića i Držića, moguće je da se različite pesme istih autora nalaze u svakoj od grupa. Najbrojnija celina jeste ova prva – Pjesme ljubavne – i nju čini četrdeset sedam lirskih pesama sa ljubavnim motivima. Druge dve celine – Pjesme šaljive i Pjesme pobožne i moralne – skoro da su ujednačene po broju pesama. Pjesme šaljive broji jedanaest, a poslednja celina deset pesama.
Sve ove ljubavne pesme, iako napisane od različitih autora, ipak sliče jedna drugoj. Draga koja se javlja u stihovima uvek je najlepša, i njena ljubav i pojava pokreću lirskog subjekta, dok u suprotnom slučaju, ako ga draga ne voli i ne pokazuje zainteresovanost, on je nesrećan.
Za šaljive pesme Milan Rešetar kaže da su oduvek bile prisutne u dubrovačkom svetu, jer su Dubrovčani znali za šalu i satiru, te je on ovu vrstu poezije smestio u svoju Antologiju dubrovačke lirike. Rešetar tvrdi da je „najslabija strana dubrovačke lirike” prigodna poezija.
U ovoj knjizi se nalazi i ogled o dubrovačkoj književnosti, o njenom istorijskom razvoju, jezičkim osobinama, vrednostima, kao i analiza pojedinih pesama. U uopštenom ogledu o dubrovačkoj književnosti Milan Rešetar se sa posebnom pažnjom osvrće na pojedine pesnike, te ih pominje i u nešto kraćim pasusima navodi podatke o njihovom rođenju, nekoliko rečenica o životu i književnom radu. Tako tu možete pročitati o Ranjinu ili Zlatariću, Andriji Čubranoviću i nastanku njegove čuvene Jeđupke, Stijepu Đorđiću i Dervišu, kao i o mnogim drugim pesnicima iz ovog kraja.
Pored svega ovoga, Milan Rešetar je napisao i članak pod nazivom O jeziku i metru starijeh dubrovačkijeh pjesnika, koji takođe možete pročitati iz knjige Antologija dubrovačke lirike. U njemu je podrobno objasnio pojave koje se sreću u dubrovačkom pesničkom jeziku: o različitim glasovnim varijantama, nešto o pridevskoj i zameničkoj deklinaciji, o glagolskim oblicima, te nepromenljivim rečima, uopšte o dijalekatskim osobinama, kao i o različitim stihovima koji su zastupljeni u dubrovačkoj poeziji.
Podsećamo da su okviru edicije Otrgnuto od zaborava objavljene i druge pesničke zbirke: Rodoljubive i druge pesme, Prigodna poezija, Đulići i đulići uveoci (Jovan Jovanović Zmaj), Pesme (Jaša Tomić), Poezija (Rastko Petrović), Antologija novije srpske lirike (Bogdan Popović), kao i mnoge druge. Svi naslovi dostupni su na sajtu Portalibrisa i moguća je onlajn kupovina knjiga.
Knjigu Antologija dubrovačke lirike možete kupiti OVDE, a sva dela Milana Rešetara koja je objavio Portalibris pogledajte OVDE.