Ono što je u velikoj meri obeležilo književno stvaranje Petra Preradovića je da je tokom školovanja u katoličkoj vojnoj akademiji došlo do njegovog formalnog pokrštavanja i ponemčavanja. Petar zaboravlja svoj maternji jezik, srpski jezik, i svoje prve pesme piše na nemačkom. Kasnije, tokom života, služeći u Dalmaciji, ponovo otkriva svoju kulturu, zalaže se za dobrobit svoga naroda, kao i ostalih slovenskih naroda u Habzburškoj monarhiji, i postaje jedan od naših najznačajnijih predstavnika ilirskog pokreta.
Rodoljubive pesme
Pesme Petra Preradovića odlikuje pre svega rodoljublje – njegova poezija je izraz nacionalne svesti i ljubavi prema domovini, jeziku i narodnom identitetu. Ljubav prema rodu širi se i na ostale slovenske narode, sa kojima delimo zajedničku kulturu i osnovni senzibilitet, pokazujući solidarnost i empatiju, radujući se skorom oslobođenju i ujedinjenju. Neke od najznačajnijih njegovih rodoljubivih pesama su Zora puca, koja predstavlja poziv da dođe do nacionalnog buđenja, Putnik, pesma o čežnji za domovinom, Jezik roda moga, koja slavi narodni, maternji jezik, Slavjanski Dioskuri, koja peva o zajedništvu Slovena.
Prigodne pesme
U bliskoj vezi sa rodoljubivom poezijom stoje i prigodne pesme, napisane sa određenom svrhom – povodom nekog praznika, obeležavanja važnih događaja, svečanosti i slavljenja značajnih ljudi. Prigodne pesme Petra Preradovića, poput onih posvećenih banu Jelačiću, Andriji Kačiću Miošiću, u slavu Kosovskog boja, ili povodom otvaranja kulturnih institucija, pozorišta i dobrotvornih ustanova, izražavaju snažne emocije, uglavnom radosti, ponosa i zahvalnosti, a bogate su simboličnim slikama, duboke smislom i emfatično ispevane.
Odlike romantizma
Preradović je pisao u duhu romantizma, te su njegove pesme izrazito lirske, bogate tipičnim romantičarskim pesničkim slikama, temama i motivima. Pored tema rodoljublja i slavljenja slobode, Preradović će pokazati i čitav raspon romantičarskih motiva, kao što su ljubav i tuga kada ona nije uzvraćena, prolaznost života i žalost za mladošću koja je prošla. Njegove pesme su često introspektivne i prožete svojevrsnom melanholijom. Prevashodno ljubavne tematike su sledeće pesme: Miruj, miruj srce moje, koja opisuje ljubavno ushićenje, Mrtva ljubav, razmatra temu neuzvraćene ili prošle ljubavi, Što je ljubav?, sonet koji pokušava da da odgovor na jedno od najvažnijih životnih pitanja.
Takođe, pesme Petra Preradovića često koriste prirodu kao metaforu za ljudska osećanja, odnosno ogledalo emocija lirskog subjekta. Priroda često predstavlja izvor inspiracija za pesnike romantizma (na primer, Ruža i ljubica, Dvije ptice i druge).
Programske pesme
U nekim pesmama (na primer, Pjesnikova kob, Pjesnik, Radost i muka pjesnikova) Petar Preradović iznosi svoju poetiku, svoj umetnički program, odnosno iznosi svoje razmišljanje povodom umetnosti i poezije. U ovim pesmama iznosi soje estetičke stavove, objašnjava kako razume umetnost, život i ulogu poezije, a često razmišlja o samom procesu stvaranja poezije, svojim metodama i inspiracijama.
Veći spevovi
U knjizi Pesme Petra Preradovića u izdanju Portalibrisa nalaze se i nekoliko dužih pesama epskog karaktera, odnosno baladičkih osobina. To su filozofsko-religiozni ep Prvi ljudi, balada Lopudska sirotica, kao i nedovršeni ep Pustinjak.
Zaključak
Petar Preradović bio je jedan od najvažnijih predstavnika ilirskog pokreta. Najpoznatiji je po svojoj lepoj patriotskoj poeziji, napisanoj na narodnom jeziku, u kojoj je ushićen skorom oslobođenju i ujedinjenju svih Slovena. Takođe, kao romantičar, često koristi ljubavne motive, filozofsko-religiozne, i refleksije o smislu života, smrti i ljudske sudbine.
Među našim izdanjima pronađite još interesantnih pesničkih zbirki manje poznatih srpskih pisaca, kao što su: Josip Bersa, Dimitrije Mita Popović, Ivo Vojnović, Božidar S. Nikolajević, Stevan Vladislav Kaćanski, Branko Ve Poljanski i mnogi drugi.
Sva dela Petra Preradovića možete videti OVDE, a knjigu Pesme OVDE.