Skip to content Skip to sidebar Skip to footer
Ćir | Lat

„Karađorđe u govoru i u tvoru” Milana Đ. Milićevića: Voždova biografija

Milan Đ. Milićević sastavio je jednu od prvih celovitih biografija Đorđa Petrovića Karađorđa – Karađorđe u govoru i u tvoru. Prosvetiteljska misija, opismenjavanje naroda i opšte obrazovanje bili su vrlo važni za Milićevića i obeležavaju sva njegova dela. U skladu sa ovakvim stanovištem, Milićević pokušava da život i delo najznačajnije ličnosti moderne srpske istorije predstavi i približi običnom čoveku. Ova je namera i jasno izrečena u autorovom predgovoru knjizi Karađorđe u govoru i u tvoru, objavljenom 1904. godine:

Sve ovo može koliko-toliko pomoći da i malo školovani Srbi vide kakav je bio u govoru i u tvoru Karađorđe; a za posao kakav je uzeo na se taj neobični čovek samo je takav radnik i valjao, i samo je takav i mogao učiniti ono što je učinio Karađorđe.

Imajući u vidu ovaj svoj osnovni cilj i čitaoca kome je namenjena knjiga, Milan Đ. Milićević stvara delo na razmeđi istorijskog i književnog, faktografskog i anegdotalnog. Milićević ne predstavlja Voždov život iznoseći suvoparno istorijske činjenice, već birajući određene kratke epizode iz Karađorđevog života daje uobličenu celinu u kojoj se ličnost direktno karakteriše. Umesto prepričavanja i opisivanja istorijskih i biografskih elemenata, Milićević Karađorđa izvodi na pozornicu, gde se vožd sam predstavlja kroz svoje reči, postupke i odluke. To su sve one čuvene i svima dobro poznate epizode – o tome zašto je obesio rođenog brata ili kako je ubio oca, kako je izabran za vrhovnog vožda ili kako je podignut Prvi srpski ustanak, ali su ovde obogaćene i date kao umetnički oblikovane pripovesti. U njima Karađorđe postaje potpuno razvijen književni lik, čovek od krvi i mesa.

portret Miln Đ. MilićevićAutor se ovde postavlja kao pravi biograf kome je cilj da predstavi karakter Karađorđev tako što će osvetliti istorijske događaje u kojima je Karađorđe centralna ličnost i da oslika društvene okolnosti kojima je započeta borba za oslobođenje Srbije. Karađorđe u govoru i u tvoru je sveobuhvatna biografija, podređena hronološkom principu, koja podrazumeva rekonstrukciju istorijskih činjenica, te nam predstavlja Karađorđev život, njegovo poreklo, rođenje, njegovu vojničku karijeru, odnose sa drugim ustanicima, velike životne i političke uspehe i, naravno – smrt.

Istorijska fakta vrlo su važna za Milićevića jer je svestan da će se ova knjiga koristiti kao istorijsko štivo. Zbog toga ulaže veliki trud da svoj rad potkrepi svim dostupnim ranije sačinjenim izvorima:

Ovo što se u ovoj knjižici kazuje o Karađorđu nešto je pribeleženo po pričanju nepismenih njegovih suvremenika, kao: Petra Jokića, Gaje Pantelića, Milana Markovića Đape i drugih, a nešto je sabrano iz spisa koje su ostavili oni koji su što o Voždu pisali, kao što su bili: Sima Milutinović, Janićije Đurić, Anta Protić, Vuk St. Karadžić i drugi.

Karađorđe u govoru i u tvoru počinje autorskim predgovorom u kome će Milićević dati jasan, slikovit portret kroz koji nam predstavlja kako je Karađorđe izgledao, kakvo je bilo njegovo odelo, kakve su bile njegove osobine i svakodnevne navike. Ovde daje i sažetu hronologiju voždovog života koja nam služi kao pripovedni okvir čitavog dela, jer će pojedinačne pripovesti, odnosno epizode Karađorđevog života, funkcionisati kao celina samo u okviru unapred poznate i zadate biografije. Dakle, hronološki okvir i istorijske činjenice date u predgovoru stvoriće kompozicioni metod na kome je ovo delo ostvareno, odnosno način povezivanja različitih i izdvojenih epizoda voždovog života i srpske istorije u jednu koherentnu celinu.

Središnji deo knjige Karađorđe u govoru i u tvoru predstavljaju hronološki poređane epizode Karađorđevog života prikupljene iz različitih izvora u kojima će se neposredno predstaviti Voždova ličnost. Imajući na umu svog običnog čitaoca, Milićević vrlo vešto vlada stilom koji je jednostavan, direktan i slikovit. Poglavljima se daju jasno omeđene epizode kojima se predstavlja samo jedan knjiga karađorđe u govoru i u tvoru Milan Đ. Milićević Portalibrisadogađaj, kome je sve podređeno. Taj pojedinačni, zanimljivi događaj je u većini slučajeva anegdotalan, jezgrovit i čuva svoje razgovorno poreklo. Svaka epizoda funkcioniše samostalno, a ono što ih sve povezuje u jednu celinu je zajednička ličnost o kojoj sve one govore. Epizode su izabrane tako da svaka od njih predstavi po jednu Karađorđevu osobinu, osvetljenu sasvim tipično i reprezentativno, ili tako da predstavljaju događaje od presudnog značaja za srpsku istoriju.

Vrlo je zanimljiv poslednji deo knjižice Karađorđe u govoru i u tvoru u kome autor uključuje izvode iz drugih autorskih knjiga. Dodatak svedoči i o razvijenoj Milićevićevoj nameri da Karađorđa predstavi na svaki dostupan način, a ovaj izbor tekstova može biti prava novina i za modernog čitaoca. Pored izvoda iz Srbijanke Sime Milutinovića Sarajlije i Posvete prahu oca Srbije iz Gorskog vijenca njegovog učenika, ovde je i Puškinova pesma posvećena Karađorđevoj kćeri data u izvornom obliku i prepevu.

Milan Đ. Milićević je bio veliki kulturni radnik i njegov doprinos prikupljanju usmene građe i istorijskih izvora i danas je veoma važan za srpsku istoriografiju. U svojoj prosvetiteljskoj misiji Milićević je jedan od velikih Vukovih nastavljača. Biografija kao žanr vrlo je važna za epohu prosvećenosti, a u srpsku književnost je uvodi upravo Vuk Stefanović Karadžić. Po ugledu na Vukova dela Žitije Ajduk Veljka Petrovića, Miloš Obrenović, knjaz Serbiji i Žitija znatnih Srbalja, te Prve godine srpskog vojevanja na daije Milan Đ. Milićević stvara biografiju Đorđa Petrovića Karađorđe u govoru i u tvoru.

Podsećamo da su u okviru edicije Otrgnuto od zaborava reizdate i druge knjige koje govore o ovom periodu srpske istorije i o voždu Karađorđu kao što su: Iz nove srpske istorije Mihaila GavrilovićaKarađorđe i Prvi srpski ustanak Vladimira Ćorovića, Beograd pre sto godina Mihaila S. Petrovića, Putovanje po novoj Srbiji Sretena L. Popovića, Ustavni razvitak i ustavne borbe u Srbiji Jaše Tomića, Veliki srpski XIX vek i mnoge druge.

Sva dela Milana Đ. Milićevića koje je objavio Portalibris možete videti OVDE.

Ostavite vaš komentar

0
    0
    Vaša korpa
    Vaša korpa je praznaVratite se u prodavnicu