Život i glumačka karijera
Milka Grgurova Aleksić bila je srpska dramska umetnica i književnica. Rođena je u Somboru 14. februara 1840. godine u uglednoj trgovačkoj porodici. Njeni roditelji, Sofija i Sava Grgurov, imali su još dve ćerke i sina. Osnovnu školu završila je 1848. godine u rodnom Somboru, a onda je zbog Revolucije, formalno školovanje prekinula. Četiri godine kasnije polazi u Ženski zavod za vaspitanje i završava tri razreda.
Naredni period života za Milku je veoma nesrećan. Otac bankrotira, prodaje porodičnu kuću u Somboru, kao i celu svoju trgovinu imućnom trgovcu Matiću, a za njega udaje i svoju šesnaestogodišnju ćerku Milku, da bi i nju i porodicu zaštitio od siromaštva i teškog života.
Već u ranom periodu života Milka Grgurova Aleksić pokazuje izuzetno snažan karakter i odlučnost da ne trpi ponižavanje i nipodaštavanje radi materijalne sigurnosti. Ona ostavlja muža posle dve godine braka i sa tek rođenom ćerkom Evicom vraća se u roditeljski dom, na salaš u Laliću, blizu Sombora. Uz roditeljsku pažnju i brigu i Milka i njena ćerka se brzo oporavljaju i nastavljaju život. Milka mnogo čita i samostalno stiče zavidno znanje.
Godine 1862, prilikom posete jedne diletantske pozorišne trupe, dobija priliku da se dokaže kao glumica i ubira prve burne aplauze i pohvale. Kasnije je govorila kako je oduvek znala da će se baviti glumom i da je to jedino što je želela.
U dvadeset i trećoj godini, 1864, Milaka Aleksić Grgurova postaje član Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, a debitovala je sporednom ženskom ulogom u predstavi Matije Bana Mejrima, u pitanju je uloga nesrećne Ljubice. Milkin debi bio je u julu na gostovanju Srpskog narodnog pozorišta u Vinkovcima.
Nekoliko godina kasnije, 1868, kada je osnovano Narodno pozorište u Beogradu veći deo glumišta, zajedno sa Milkom prelazi u novoosnovano pozorište. U Beogradu živi skromno od svoje glumačke plate, sa sestrom Marom, koja je takođe bila glumica, i ćerkom Evicom. Finansijska situacija je teška, stalno je u dugovima, ali pomaže i svojim roditeljima i bratu, koji se još školuje. Kratko vreme živi u Beču i u Burgteatru usavršava glumu.
Milka Aleksić Grgurova članica je Narodnog pozorišta od njegovog samog osnivanja. Igrala je u prvoj predstavi, prigodnom komadu Posmrtna slava kneza Mijaila, izvedenom baš povodom svečanog otvaranja. Narednih četrdeset godina igraće u ovom pozorištu sve najčuvenije uloge domaćeg i stranog repertoara.
Godine 1882. ponovo se udala, i to za pukovnika Konstantina Aleksića, bivšeg ruskog carskog i gardijskog oficira, koji je nakon Srpsko-turskih ratova ostao u Srbiji. U to doba ruskim oficirima je bilo zabranjeno da se žene glumicama, pa im je za venčanje bila potrebna specijalna dozvola, koju su na kraju i dobili od kraljice Natalije. Muž Milku podržava i u glumačkoj karijeri, ali je podstiče da se posveti i pisanju. Ovaj period života, ostvarena profesionalna karijera, izrazito harmonične bračne i porodične okolnosti, svakako je za Milku izuzetno srećan. Ipak, iako jedna od najpopularnijih glumica, prvakinja pozorišta, bila je znatno manje plaćena od svojih muških kolega, i, gledano iz današnje perspektive, stalno diskriminisana.
Penzionisala se na sopstveni zahtev zbog bolesti grla 1902. godine. Kasnije se pojavila još nekoliko puta na pozornici, igrajući u dobrotvornim predstavama, a poslednji put 1912, igrajući kraljicu Jakvintu u istoimenoj drami Dragutina Ilića.
Posle četrdeset godina provedenih na pozornici, više od četiri stotine odigranih uloga, najpopularnija glumica i prema ocenama kritike najbolja srpska tragistkinja toga vremena, Milka Grgurova Aleksić, poslednje godine života provela je siromašna, sama i zanemarena. Umrla je 25. marta 1924. u Beogradu, u osamdeset četvrtoj godini života, i sahranjena je uz počasti na Novom groblju.
O kraju života Milke Grgurove Aleksić, kao primeru teških životnih uslova i prolazne slave glumaca, piše Milan Grol, jedan od naših najuticajnijih pozorišnih kritičara, u delu Iz pozorišta predratne Srbije:
„Penzionisana 1902. zbog grča u jeziku, Grgurova se potpuno povukla dajući o sebi glasa samo u rđavim pripovetkama, dvema recitacijama De Amičisove pesme Majčino srce i jednom diletantskom predstavom Vojnovićevog Sutona sa studentima. Povučena u jedan sobičak pozorišta u Manježu, Milka Grgurova predala je tu zaboravu publike Dezdemonu, Jovanku Orleanku, Mariju Stjuart, Lukreciju Borciju, Jakvintu, Pompaduru, majku Kneza Iva od Semberije, u kojima je decenijama uzbuđivala stari Beograd. Sahranjena je iz tog sobička 1924. u svojoj osamdeset četvrtoj godini, zaboravljena, neznana od sveta.”
Danas Milka Grgurova Aleksić ostaje upamćena kao jedna od prvih velikih srpskih glumica, žena koja je podigla glumački zanat do visokog, profesionalnog nivoa, i koja je maestralno igrala ozbiljne dramske uloge i tragične ženske likove.
Književni rad
Ne treba smetnuti sa uma ni književnu karijeru Milke Grgurove Aleksić. Književni rad započinje delimično slučajno, već 1870. godine prevodeći drame sa nemačkog i francuskog za potrebe pozorišta. Takođe, suprotstavljala se neobjektivnim pozorišnim kritičarima, pišući polemike.
Čini se da je najveću podršku u književnoj karijeri imala od svoga muža, pukovnika Konstantina Aleksića, koji ju je podsticao da objavljuje priče, čak i nakon što je Književni odbor Kolarčeve zadužbine negativno ocenio njenih dvanaest priča. Posle njegove smrti Milka mu je posvetila zbirku priča, koju je objavila 1897. godine – Pripovetke iz prve sveske.
Priče je objavljivala najčešće u listu Domaćica, koji je Literarni odbor beogradskog Ženskog društva osnovao 1879. godine. Milka je bila član ovog društva od njegovog osnivanja, a časopis Domaćica je u to vreme bio jedan od retkih listova koji su objavljivali dela ženskih autora.
Milka Aleksić Grgurova prvu pripovetku, pod nazivom Nada, objavila je 1894. godine, a u narednih dvadeset godina napisala je preko četrdeset pripovedaka. Izdavačka kuća Portalibris objavila je tri njene pripovetke u knjizi Atentatorka Ilka. Takođe je pisala putopise, nekrologe i memoare (Iz bolnice 1876, Moj prvi debi, Autobiografija).
Sva dela Milke Grgurove Aleksić pogledajte OVDE.