Srbija na Istoku je jedno od najznačajnijih dela Svetozara Markovića, srpskog publiciste i političara. U njemu autor, nadahnut socijalističkim idejama s kojima se upoznao u Rusiji i Švajcarskoj, raspravlja o društvenim i političkim problemima Srbije u periodu tokom i nakon oslobođenja od Turaka.
Marković prati kako se revolucija koja je dovela do slobode društva i države odrazila na njenu ekonomiju i svakodnevni život. Pogledi ovog srpskog autora koliko će biti plod izučavanja društvenih pokreta i društvene misli na Zapadu, toliko će imati korene u sagledavanju uslova i potreba razvitka Srbije na Istoku. Otuda Svetozar Marković u svom delu prikazuje dve slike Srbije – jedna je ona za vreme turske uprave, dok je druga oslobođena Srbija, koja se počela okretati zapadnim, modernijim uticajima. Svetozar Marković vrlo jasno i slikovito pokazuje tranziciju Srbije na putu od potlačene zemlje do modernog društva koje se razvija po uzoru na Zapad. Kako autor kaže, taj put su morale da prođu sve moderne države.
Ipak, Srbija je usled turske uprave kasnila za razvijenim zemljama. Zbog toga se prelazak sa starih državnih modela na nove morao odvijati veoma brzo, iz čega i proizlaze i novonastali problemi u društvu. Ispostaviće se, primećuje Svetozar Marković y Srbiji na Istoku, da je srpska država bila ujedinjena mnogo više dok je imala jednog, najvećeg protivnika – Tursku. Kada je došlo do oslobođenja, klasne razlike su i dalje nastavile da postoje, ali sada unutar srpskog naroda. Patnja seljaštva se produbila, samo su se privilegovani slojevi obogatili, čineći time nanovo veliki jaz u društvu. Seljaštvo je sada moralo da svojim radom i trudom izdržava veliki broj činovnika i birokrata. Selo gubi na značaju, dok je težište usmereno na život u gradu i lakšu zaradu novca.
Srbija na Istoku Svetozara Markovića za savremenog čitaoca značajna je pre svega što se koreni problema s kojima se današnje društvo suočava donekle mogu tražiti upravo u periodu koji Marković opisuje. Iako je, kako Marković primećuje, Srbija imala dobre temelje da izgradi modernu demokratsku državu na osnovu tradicionalnih vrednosti i modela koji su postojali u ujedinjenom srpskom narodu dok je vladao tiranin, postanak moderne države nije bio lak. Marković je sebi postavio cilj da srpskom narodu iznese širu sliku šta su mu doneli ustanci, šta je imao pa izgubio, a šta je mogao dobiti pa nije u svome državnom razvitku.
Knjiga Srbija na Istoku prvo je delo Svetozara Markovića objavljeno u okviru edicije Otrgnuto od zaborava. Među Portalibrisovim izdanjima naći ćete i ova dela: Jaša Prodanović (Ustavni razvitak i ustavne borbe u Srbiji), Dragutin Ilić (Zaječarska buna), Milan Jovanović (Tamo-amo po Istoku), kao i mnoga druga. Sva naša izdanja naći ćete na Portalibrisovom sajtu, a moguća je i onlajn kupovina knjiga.