Lazar Komarčić je domaćoj književnoj publici najpoznatiji kao začetnik naučne fantastike u srpskoj književnosti zbog romana Jedna ugašena zvezda. Međutim, srpska književna kritika prepoznala je Komarčića i kao začetnika srpskog kriminalističkog romana i u njemu vidi najznačajnijeg predstavnika ovog žanra u srpskoj književnosti sa kraja 19. veka.
Romani Lazara Komarčića Dragocena ogrlica, Dva amaneta i Prosioci sadrže motive kriminalističkog žanra, prvenstveno ispoljene u iznenadnim obrtima ili čudnim koincidencijama koji tvore uzbudljiv i napet zaplet, čak i kada je počinilac zločina poznat od samog početka, kao u Dragocenoj ogrlici. Kroz delo Lazara Komarčića može se pratiti i razvoj ovog žanra, posebno ako imamo u vidu da su sva tri ova romana inspirisana senzacionalnim sudskim procesima. Kriminalistički romani koji u srži imaju sudski proces predstavljaju stariji tip ovog žanra, za razliku od onih koji se bave planiranjem i izvođenjem zločina, odnosno istražnim procesima.
U osnovi detektivskog romana je ličnost koja traga za zločincem i on može biti amater ili profesionalac, policajac, privatni detektiv. Ovaj književni junak ima velike intelektualne sposobnosti, obično je hladnokrvan i duhovit, usamljenik i čudak. On posmatra svet i život oko sebe, ali u njemu ne učestvuje (Tanja Popović, Rečnik književnih termina). U ovom svetlu posebno je zanimljiv lik detektiva Milića iz romana U đavoljim kandžama još jednog zanemarenog srpskog pisca – Stojana Živadinovića. Jedan od prvih pravih profesionalnih detektiva kod nas nemilosrdno koristi metode nove kriminalistike i snagom sopstvenog intelekta razotkriva elemente psihopatologije zločina.
Kod Lazara Komarčića prepoznajemo stariji tip kriminalističkog romana, kod koga se zaplet ne formira oko ovog posebnog junaka, već je u fokusu sama dramatična i napeta priča. Roman Prosioci u središte radnje postavlja pitanje šta se događa u jednom društvu kada mlada, nezaštićena devojka postane naslednica ogromnog bogatstva. Jedini način da se Anđelija izvuče iz kandži svog pohlepnog staratelja, da se oslobodi brojnih neželjenih prosaca i da sama odlučuje o svojoj udaji može biti samo sudsko rešenje koje je lišava nasledstva. Junaci ovog romana problem lošeg zakonodavstva razumeju kao logički problem, koji će snagom svog intelekta uspeti da reše. Ovo racionalno rešenje svoju osnovu nalazi i u višem stepenu vrline ovih junaka, i podrazumeva odricanje od materijalnog bogatstva u korist pravih vrednosti koje jedine omogućavaju životnu sreću.
Radnja romana Prosioci donosi vrlo angažovano društveno pitanje: kako su naši zakoni nepravedni što nisu pri određivanju nasleđa izravnjali žensku decu sa muškom. U ovom smislu, Lazar Komarčić je veliki zastupnik progresivnih društvenih ideja što je i opšta karakteristika svih njegovih romana. Njegovo zalaganje za izjednačavanje muškaraca i žena pred zakonom Lazara Komarčića stavlja u prvi red boraca za ravnopravnost žena, pa je ovaj roman posvetio upravo dobroti i milosrđu – žena.
Podsećamo da su u okviru edicije Otrgnuto od zaborava reizdati i drugi zanimljivi romani zaboravljenih pisaca kao što su: Svetolik Ranković (Porušeni ideali, Gorski car, Seoska učiteljica), Stojan Novaković (Kaluđer i hajduk), Ivo Ćipiko (Za kruhom, Pauci), Andra Gavrilović (Prve žrtve, Despotova vlastela) i mnogi drugi. Svi naslovi dostupni su na sajtu Portalibrisa i moguća je online kupovina knjiga.
Sva dela Lazara Komarčića možete pronaći OVDE.