Lazar, tragedija u pet činova Miloša Cvetića koja tematizuje Kosovski boj, prvi put je objavljena 1889. godine. Cvetić je napisao ukupno šest drama sa temom iz srpske istorije: Nemanja (1887), Dušan (1889), Lazar (1889), O Gundulićevoj proslavi (1893), Todor od Stalaća (1896), Braća (1899), Miloš Veliki (1901) i Karađorđe (1904). Tako Miloš Cvetić postaje jedan od pisaca koji su obeležili najsjajniji period u razvoju istorijske drame kod nas. Buđenje nacionalne svesti u devetnaestom veku izazvalo je potrebu za predstavljanjem slavne srpske prošlosti na pozornici. Najveći dramski pisci tog vremena pisali su istorijske drame i tragedije. Jovan Sterija Popović, Jovan Subotić, Matija Ban i Sima Milutinović Sarajlija pišu drame koje za temu imaju boj na Kosovu.
Sve drame koje na pozornici predstavljaju kneza Lazara i slavne srpske junake imaju svoj obrazac u narodnoj epici. Svađa kćeri kneza Lazara, Mare i Vukosave, predstavlja inicijalni razdor, koji se prvo prenosi na njihove muževe, Vuka Brankovića i Miloša Obilića, a onda i na ostale velikaše. Iako i Miloš Cvetić prati ovaj osnovni zaplet, kod njega je svađa sestara motivisana Marinom ljubomorom, jer Miloš Obilić svoju ljubav poklanja Vukosavi, a ne njoj.
Celokupna drama Miloša Cvetića pomera svoj fokus sa tradicionalnih nosioca radnje, kneza Lazara i Miloša Obilića, na inače sporednog lika – Maru. Samim tim drama dobija izvesni romantični, pa i melodramski karakter. Vođena bezumnom strašću, Mara pokušava da zavede Miloša Obilića. Kada je on odbije i zaprosi Vukosavu, Marina opsesivna želja postaje sprečavanje tog braka, a da bi to postigla, udružuje se sa svojim mužem, kome su inače samo slava i bogatstvo važni. Pogrešno tumačeći strasnu ljubav svoje žene prema Milošu Obiliću za mržnju, Vuk Branković otkriva u svojoj supruzi moćnog saveznika u borbi za apsolutnu vlast.
Uvođenjem i produbljivanjem lika Vuka Brankovića osnovni dramski sukob, inače banalan, dobija na ozbiljnosti i intenzitetu. Međutim, i taj lik je nedovoljno motivisan, i jednostavno ga krase sve odreda negativne osobine: slavoljublje, gramzivost, beskrupuloznost, sebičnost. Njegov najveći greh je što je spreman da žrtvuje slobodu čitavog naroda da bi zadovoljio sopstveno vlastoljublje. U isto vreme nije dovoljno lukav i prepreden da zapravo i uspe u mahinacijama, koje kuje sa svojom ženom.
Miloš Cvetić u svom Lazaru neće narušiti tradicionalno utemeljen simbolički karakter junaka. Vuk Branković ostaje izdajnik, ali mu nedostaje i pameti, i snage, i dijaboličnosti da svoje planove izvede do kraja. Knez Lazar, u srpskoj narodnoj tradiciji mučenik za slobodu i veru, u ovoj drami prikazan je kao marioneta Vuka Brankovića, koji je lošim političkim odlukama doveo Srpsko carstvo do propasti. Njemu nedostaje snage da donese ključne odluke, pa na kneževoj večeri ne optužuje on Obilića za izdajstvo, već to urade drugi. Sa druge strane, Miloš Obilić, oklevetani junak, neće da se brani od optužbi da je izdajnik da ne bi okrivio Maru i time naneo bol i sramotu knezu Lazaru.
Lazar, iako je svojevremeno dobio nagradu Kolarčeve zadužbine, predstavlja manje uspešnu istorijsku dramu Miloša Cvetića, prihvaćenije i od publike i od kritike bile su Nemanja i Todor od Stalaća. Ono što su njene osnovne mane je slaba motivacija likova i osnovnog dramskog sukoba, rasplinuta radnja, obilje patetičnih scena i neuverljiv i naglašeno teatralan govor junaka.
Podsećamo da su u okviru edicije Otrgnuto od zaborava reizdate i druge manje poznate drame istorijske tematike kao što su: Krst i kruna i San na javi Jovana Subotića, Posmrtna slava kneza MijailaĐorđa Maletića, Smrt Uroša Petog Stefana Stefanovića, Kraljeva seja i Demon Milana Jovanovića Morskog, Odmetnik Jovana Grčića i mnoge druge.
Sva dela Miloša Cvetića možete videti OVDE, a dramu Lazar OVDE.