U prve dve decenije dvadesetog veka srpska drama nastavila je svoj razvoj u već započetom pravcu iz poslednjih decenija devetnaestog veka, tj. iz perioda srpskog romantizma i realizma. Jedan od uzroka tome svakako jesu same istorijske i političke okolnosti, pod čijim je uticajem nastavila da se razvija istorijska drama, koja je svoj procvat doživela za vreme romantizma, posebno u dramama Đure Jakšića i Laze Kostića. S druge strane, pored nušićevske realistične komedije, razvijao se jedan prelazni oblik između drame i opere, takozvani komad s pevanjem, jedan od osnovnih žanrova prve dve decenije prošlog veka. Jedan od predstavnika koji je radio na razvoju ovog žanra jeste nekadašnji najpre glumac, a zatim i stvaralac ove vrste – Čiča Ilija Stanojević i njegovo najpoznatije delo pisano za glumce tadašnjeg Narodnog pozorišta – Dorćolska posla (1909).
Drama Dorćolska posla je jedan od najpoznatijih i najizvođenijih komada s pevanjem Čiča Ilije Stanojevića sa motivima iz narodnog života, ali i motivima iz rane antičke, tačnije plautovske komedije, koji su se kasnije preneli i na klasicističku i romantističku komediju, gde se pojavljuje motiv lepe i istovremeno dovitljive devojke, u koju se zaljubljuje stariji čovek. U ovom slučaju u mladu i lepu Katicu nesrećno se zaljubljuje Cincarin Nasko, kao tipski lik, tvrdica grčkog porekla baš kao i Sterijin Kir Janja. Sa druge strane, kao njegov rival i suparnik stoji mladić Aca, kome je, nasuprot Nasku, ljubav uzvraćena, i koji namerava da oženi Katicu, kao i Nasko.
Međutim, glavni zaplet u drami Dorćolska posla čini drugi tok radnje koji će se kasnije ukrstiti sa ljubavnim zapletom, a odnosi se na lakomislenog mladića Đoleta, već oženjenog čoveka i oca, koji pokušava da se na jednostavan način obogati u želji da dokaže da je to moguće i da nije sve u zanatu i trudu. Njegov glavni oponent u mišljenju jeste njegov otac Čiča Paun, koji na sve moguće načine pokušava sina da urazumi i vrati na pravi put, te se tom linijom provlači motiv bludnog sina, koji nije odbegao od kuće, samo je nakratko skrenuo sa pravog puta.
Oba zapleta se u jednom trenutku prepliću i do kraja teku udruženo, čineći Dorćolska posla jednom jedinstvenom i zaokruženom celinom, gde na samom kraju Čiča Ilija Stanojević uspostavlja ravnotežu, pri čemu svako dobija ono što zaslužuje.
Dorćolska posla Čiča Ilije Stanojevića su zapravo jedna folklorna drama puna narodnih pesama i igara sa ljubavnom fabulom u osnovi i obaveznom svadbom na kraju.
Podsećamo da se u okviru edicije Otrgnuto od zaborava nalaze i druge manje poznate drame, među kojima su: Razvod braka Jaše Tomića, Smrt Uroša Petog Stefana Stefanovića, Zavjet Sima Matavulja, Todor od Stalaća Miloša Cvetića i mnoge druge. Svi naslovi dostupni su na sajtu Portalibrisa i moguća je onlajn kupovina.
Knjigu Dorćolska posla pogledajte OVDE, a sva dela Čiča Ilije Stanojevića koja je Portalibris objavio OVDE.