Milan Đ. Milićević bio je srpski književnik, značajni kulturni radnik, akademik i jedan od osnivača Srpske književne zadruge. Rođen je 4. juna 1831. godine u selu Ripnju kod Beograda u uglednoj porodici, poreklom iz Starog Vlaha. Osnovnu školu završio je u rodnom selu, a Bogosloviju u Beogradu 1850. godine. Crkva ga je uzela za svog stipendistu i omogućila mu dalje školovanje u Rusiji. Milićević je, na svoju veliku žalost, zbog slabog zdravlja morao da odustane od ovih studija. Posle završene Bogoslovije službovao je u različitim državnim institucijama, prvo kao učitelj u Lešnici i Topoli, školske godine 1850/51, da bi potom sve do penzionisanja 1899. godine radio kao državni činovnik i sekretar.
Od 1852. godine Milan Đ. Milićević radi u Ministarstvu prosvete, a od 1855. u Ministarstvu spoljnih poslova. Potom je godinu dana zaposlen kao sekretar kneza Mihaila, da bi se ponovo vratio u Ministarstvo prosvete, sada sa zvanjem sekretara, gde će i ostati sve do 1880. godine. Naredne četiri godine radiće u Ministarstvu unutrašnjih poslova, prvo kao načelnik, a potom i kao pomoćnik ministra. U periodu od 1886. do 1897. bibliotekar je u Narodnoj biblioteci. Potom je dve godine državni savetnik, a u toj funkciji je i penzionisan 1899. godine.
Pored zavidne činovničke karijere, Milan Đ. Milićević je ostavio značajnog traga na kulturnom i prosvetnom polju. Od 1875. godine je redovan član Srpskog učenog društva. 1888. postao je prvi član Srpske kraljevske akademije, a funkciju predsednika ove najznačajnije srpske kulturne institucije vršiće u periodu od 1896. do 1899. godine. Takođe, izabran je za počasnog člana Matice srpske u Novom Sadu, člana Jugoslovenske akademije u Zagrebu i člana Carske akademije nauka u Petrogradu.
Umro je 4. novembra 1908. godine u Beogradu.
Bio je deda po majci čuvenog pesnika Milana Rakića.
Milan Đ. Milićević – prosvetni, kulturni i naučni radnik
Milan Đ. Milićević je prvo kao učitelj, a kasnije i kao činovnik u Ministarstvu prosvete značajno doprineo unapređenju obrazovnog sistema i institucija kod nas. Uređivao je list Škola od 1868. do 1876, a objavio je i veći broj pedagoških radova: Škole u Srbiji (1868–1876), Kako se uči knjiga (1869), Pedagogijske pouke (1870), Školska higijena (1870), Školska disciplina, Istorija pedagogije (1871), Pogled na narodno školovanje u Srbiji (1873). Takođe, Milićević je preveo neka dela stranih autora svog vremena kako bi doprineo razvoju i podizanju prosvećenosti kod nas. Najpoznatija su svakako: Vaspitanje u Americi Eduarda Labuleja, Ocevi i deca u XIX veku i Moralna istorija žena Ernea Leguvea, Žene XX veka Žil Simon i Gustava Simona, Pisma o istoriji Srba i Bugara Aleksandra Hiljferdinga, Razmatranje o uzrocima veličine Rimljana i njihova opadanja i Persijska pisma od Monteskjea, Galebova stena Žila Sandoa i Istinska služba Ignatija Potapenka.
Celoga života Milana Đ. Milićevića bio je posvećen prosvećivanju neukog stanovništva i podsticanju obrazovanja. Sa posebnom pažnjom se bavio srpskom istorijom, geografijom, etnologijom i značajno je doprineo razvoju ovih nauka kod nas. Milan Đoković u predgovoru Pomeniku o naučnom radu Milana Đ. Milićevića kaže: „Bez sistema i naučnog metoda, on je tražio građu bilo u arhivama, bilo u sećanjima savremenika i, ne proučavajući je dublje, saopštavao je, onako sirovu, u svojim mnogobrojnim radovima. Ako u onom što je napisao nema pravih i definitivnijih rezultata, ima, u naknadu vrlo mnogo materijala koji i danas služi nauci.” Najznačajniji takvi spisi su: Putnička pisma (1865, 1868), Beleške kroz put pet okružja po Srbiji, Život Srba seljaka (1894), Slave u Srba (1877), Iz mojih uspomena (1894–1897), Zadružna kuća na selu (1898), Manastiri u Srbiji, Pomenik znamenitih ljudi u srpskoga naroda novijeg doba (1888–1901), Knez Miloš u pričama (1891, 1908), Pričanje Petra Jokića (1891), Čupić Stojan i Nikola (1875), Knez Mihailo u uspomenama svoga nekadašnjeg sekretara (1896), Karađorđe u govoru i tvoru (1903), Kneževina Srbija (1876), Kraljevina Srbija (1884), Život i dela velikih ljudi iz svih naroda (1877–1879). Najveće i najznačajnije delo Milana Đ. Milićevića je svakako istoriografsko delo Kneževina Srbija, koja daje opis celokupne Srbije sa karakteristikama reljefa, istorijskim i kulturnim osobenostima.
Milan Đ. Milićević – književnik
Milan Đ. Milićević je bio izuzetno plodan pisac i njegova originalna dela i prevodi sa francuskog i ruskog jezika zajedno broje više od stotinu naslova. Impozantnost njegovog književnog dela nije mu donela preveliku hvalu, čak naprotiv. Značajni književni kritičar Ljubomir Nedić u svom eseju M. Đ. Milićević kaže: „Bez velike kulture literarne, bez spreme i bez talenta za i jednu vrstu književnosti, M. Đ. Milićević je, pišući mnoge knjige, ne samo stekao glasa nego i stoji u prvom redu radnika na srpskoj knjizi. Takva bi pojava u svakoj drugoj književnosti izgledala čudna, ako bi ona uopšte bila mogućna; u našoj ona izgleda sasvim prirodna, i niko u njoj ne vidi čega neobičnoga; jer u nas izgleda da se po sebi razume da se pisci cene ne po onome što urade, nego po tome koliko urade” (Ljubomir Nedić, Književne kritike, Portalibris, Beograd, 2021). Jovan Skerlić ga pominje u svojoj Istoriji nove srpske književnosti kao nastavljača Vukovih prosvetiteljskih ideja, kao značajnog kulturnog radnika i sakupljača usmene, narodne književnosti, ali mu i on, kao i Ljubomir Nedić, odriče pripovedački i književni talenat.
Danas, međutim, možemo reći da Milan Đ. Milićević, sa stanovišta srpske istorije književnosti, stoji uporedo sa Milovanom Glišićem, na samom začetku formiranja seoske pripovetke kod nas. Njegove Zimnje večeri, Selo Zloselica i učitelj Milivoje, Letnje večeri, Jurmus i Fatima, Omer Čelebija svojim folklornim temama, opisivanjem svakodnevnog seoskog života narodnim jezikom predstavljaju prave primere ove književne vrste kod nas. Milićević, oduševljen pristalica Vukovih ideja pisanja narodnim jezikom, trudio se da, u duhu epohe realizma, na najtačniji način predstavi govor srpskih seljaka, koristeći i narodne fraze i izraze. Zapravo, kako kaže Milan Đoković, to je „[…] isti onaj, kristalno narodski jezik kojim je Prota Mateja pisao Memoare” (predgovor u: Milan Đ. Milićević, Pomenik, Matica srpska, Novi Sad, 1971).
Naravno, ne treba biti zanemareno da Milićevićeve priče o knezu Milošu i Karađorđu (Knez Miloš u pričama i Karađorđe u govoru i tvoru) ne samo predstavljaju vredna svedočanstva o ovim čuvenim ličnostima i događajima od najvećeg značaja za srpski narod, pa predstavljaju dragocen istorijski izvor za proučavanje ovog perioda i često se citiraju kao dopuna njihovim biografijama, nego, pre svega, predstavljaju istinski vredno književno delo, zbirke veoma zanimljivih anegdota, ispričanih na vispren način, sažeto, jednostavno i čistim narodnim jezikom.
Sva dela Milana Đ. Milićevića koja je objavio Portalibris možete pronaći OVDE.