Život Petra Preradovića
Petar Preradović (1818–1872) bio je srpski pesnik i dramski pisac, jedan od najznačajnijih predstavnika ilirskog pokreta. Porodica Preradović bila je pravoslavne vere i poreklom iz Stare Srbije, a nastanila se u Vojnoj krajini u 17. veku, još pre Velike seobe Srba. Porodica je živela u gornjoj Bačkoj, u okolini Sombora, ali se sredinom 18. veka preselila u Gornju krajinu.
Petar je rođen 19. marta 1818. godine u selu Grabrovnica kod Pitomače (danas Hrvatska). Otac, Jovan Preradović, bio je vojni oficir. Porodica ionako nije bila bogata, a posle prerane smrti oca, kada je Petar imao samo deset godina, nastupaju teški dani. Majka, Pelagija, ostaje samohrana udovica, i sa mukom odgaja decu.
Iako je Petar kršten u pravoslavnoj veri, u crkvi u selu Mala Trešnjevica, gde su mu kasnije i roditelji sahranjeni, pošavši u katoličku vojnu školu postepeno dolazi do njegovog pokrštavanja i ponemčavanja. To će imati izuzetno velikog uticaja na njegovo književno stvaranje. Školovanje je započeo u Grubišnom Polju, pa nastavio u Đurđevcu i vojničkoj školi u Bjelovaru. Otada zapravo počinje njegovo školovanje u vojnim institucijama.
Sa dvanaest godina upisuje Vojnu akademiju u Bečkom Novom Mestu, 1830, i tokom tih osam godina školovanja došlo je do njegovog praktičnog pokatoličavanja, iako formalno nije do toga došlo. Takođe, školujući se na nemačkom jeziku, polako zaboravlja svoj maternji, srpski jezik, pa se 1838. godine jedva sporazumeva sa majkom i sestrom Marijom.
Kao oficir habzburške vojske, Preradović je služio u različitim mestima širom monarhije. Odmah po završetku Vojne akademije odlazi na prvu službu u Milano (1838), gde se i upoznao sa piscem Ivanom Kukuljevićem Sakcinskim, koji mu i pomaže da se vrati maternjem jeziku, odnosno pisanju stihova na srpskom jeziku, jer je Petar do tada pisao poeziju samo na nemačkom. Takođe, u ovom periodu počinju da ga interesuju političke prilike hrvatskog i srpskog naroda u Habzburškoj monarhiji.
Od 1842. služi u Zadru. Tada je i napisao svoju prvu pesmu „Poslanica Špiri Dimitroviću”, posvećenu ovom istaknutom Kotoraninu, u čijoj su se kući često okupljali istaknuti dalmatinski Srbi. Od sledeće godine službuje u Dalmaciji, i tada, 1843, zapravo objavljuje svoju prvu pesmu – „Dalmatinskoj zori”. Posle, tokom čitave svoje vojne karijere, službuje po različitim mestima današnje Srbije i Hrvatske, a tadašnje Austrougarske. Vojnu karijeru Petar Preradović završio je sa činom general-majora.
Godine 1851. bio je ađutant bana Josipa Jelačića, a dvadeset godina kasnije trebalo je da bude i sam imenovan za bana banovine Hrvatske, ali je pre toga preminuo. Imao je 54. godine.
Petar Preradović je imao dva braka. Oženio se 1848. Pavicom de Ponte, Italijankom, sa kojom je imao dvoje dece, Dušana i Milicu. Nakon njene smrti, ostavši udovac sa malom decom, ponovo se oženio, i to Nemicom, guvernantom svoje dece, Emom Regnerovom. Sa njom je imao petoro dece.
Petar Preradović umro je 18. avgusta 1872. godine u Farafeldu kod Beča. Njegovi posmrtni ostaci preneti su u Zagreb 1879. godine, gde je sahranjen na Mirogoju.
Književni rad Petra Preradovića
Poezija
Petar Preradović bio je jedan od najvažnijih predstavnika ilirskog pokreta. Najpoznatiji je po svojoj lepoj patriotskoj poeziji, napisanoj na narodnom jeziku, u kojoj je ushićen skorom oslobođenju i ujedinjenju svih Slovena. Njegova poezija je izraz nacionalne svesti i ljubavi prema domovini, jeziku i narodnom identitetu. Pored tema rodoljublja i slavljenja slobode, Preradović će pokazati i čitav raspon romatičarskih motiva, kao što su ljubav i tuga kada ona nije uzvraćena, prolaznost života i žalost za mladošću koja je prošla. Takođe, karakteristične su i njegove religiozno-filozofske pesme, u kojima dolazi do refleksija o smislu života, smrti i ljudske sudbine. Neke od najpoznatijih pesama su mu: Putnik, Jezik roda moga, Zora puca, Miruj, miruj, srce moje, Hrvat ili Srbin. Izdavačka kuća Portalibris objavila je poeziju Petra Preradovića u knjizi Pesme.
Dramska književnost
Dramsko stvaralaštvo Petra Preradovića obeleženo je istim osnovnim odlikama koje ima i njegova poezija. Ono predstavlja događaje iz srpske nacionalne istorije, a odlikuje ga naglašeno rodoljublje, vera u slovensko jedinstvo i solidarnost, a kao najveći životni ideal postavlja slobodu. Napisao je libreto Vladimir i Kosara i dramsku alegoriju Marko Kraljević.
Sva dela Petra Preradovića pogledajte OVDE.